σόλων

Αθηναίος νομοθέτης (γύρω στα 640 γύρω στα 560 π.Χ.). Ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια των Κοδριδών και κατατάσσεται μεταξύ των Επτά Σοφών της αρχαίας Ελλάδας, δηλαδή σ’ ένα μικρό κύκλο εκλεκτών αντρών, που χρησίμευαν στους αρχαίους ως πρότυπα στο φρόνημα, στα λόγια και στα έργα. Στα νεανικά του χρόνια ταξίδευσε πολύ, μελετώντας τους πολιτικούς θεσμούς των άλλων χωρών της ανατολικής Μεσογείου και όταν ξαναγύρισε στην Αθήνα εκλέχτηκε άρχων στα 594-593 και 592-591 π.Χ. Αν και αριστοκρατικής καταγωγής, ο Σ. είχε τη συμπάθεια των λαϊκών τάξεων και στην πραγματικότητα ασχολήθηκε με την άμβλυνση των κοινωνικών αντιθέσεων και το συμβιβασμό των συγκρουόμενων συμφερόντων. Ιδιαίτερα με την εφαρμογή της σεισάχθειας (αποτίναξη των βαρών), κατήργησε τις υποθήκες και τη δουλεία για χρέη που, πολλές φορές, ανάγκαζε τους οφειλέτες να φεύγουν από την Αθήνα και παράλυε έτσι τη γεωργία της Αττικής. Απαγόρευσε την εξαγωγή δημητριακών από την Αττική, ενώ άφησε ελεύθερη την εξαγωγή λαδιού, που είχε αρχίσει να πλεονάζει. Εισήγαγε την ελευθερία της διαθήκης και τη δημόσια εισαγγελία (καταγγελία), γεγονός που ενίσχυσε την εξουσία και το κύρος της πολιτείας. Για να εμποδίσει την υπερβολική συγκέντρωση πλούτου έθεσε όριο στην ιδιοκτησία της γης, αλλά έδωσε στην αθηναϊκή πολιτεία ουσιαστικά τιμο-κρατικό χαρακτήρα, που στηριζόταν δηλαδή στο εισόδημα. Οι πολίτες χωρίστηκαν στις τέσσερις τάξεις: των πεντακοσιομέδιμνων, των ιππέων, των ζευγιτών και των θητών. Στις τρεις πρώτες τάξεις κατατάχτηκαν όσοι πολίτες είχαν ετήσιο εισόδημα τουλάχιστον - κατά σειράν - πεντακοσίων, τριακοσίων και διακοσίων μέδιμνων. Οι θήτες ήταν ελεύθεροι, αν και δεν είχαν ορισμένο εισόδημα. Έτσι τα δημόσια αξιώματα μοιράζονταν ανάλογα με την τάξη στην οποία ανήκε κανείς: μόνο οι δύο πρώτες μπορούσαν να εκλέξουν τους Εννέα άρχοντες και μόνο οι τρεις πρώτες τους δικαστές, ενώ οι θήτες δεν είχαν άλλο δικαίωμα εκτός από το να συμμετέχουν στην εκκλησία του δήμου (τη λαϊκή συνέλευση). Όπως και άλλοι πολιτικοί ηγέτες της εποχής του, ο Σ. ήταν και ποιητής, κυρίως διδακτικός. Ιδιαίτερα αξιόλογες είναι οι ελεγείες του, όπως η περίφημη εκείνη για τη Σαλαμίνα, που έγραψε για να παρακινήσει τους συμπολίτες του να καταλάβουν το νησί, και οι πολλές - από τις οποίες σώζονται αποσπάσματα, συχνά μεγάλα -που έγραψε για να υποστηρίξει το νομοθετικό έργο του, οι οποίες, με το υψηλό ηθικό αίσθημα που τις εμπνέει, άσκησαν βαθύτατη επίδραση στην αρχαιότητα. Έγραψε επίσης ιάμβους και τροχαϊκά τετράμετρα, που όμως χάθηκαν σχεδόν όλα. Επηρεασμένος ο Σ. από τον Ησίοδο, συμμερίζεται την καχυποψία του μεγάλου ποιητή του διδακτικού έπους εναντίον της καθαρά ποιητικής φαντασίας, θέτοντας την ποίηση στην υπηρεσία της πολιτικής και της αγωγής του λαού. Μια βαθύτερη αισιοδοξία βγαίνει από την ποίησή του: παρόλα τα δυσάρεστα, που παρατηρεί γύρω του, δε γίνεται απαισιόδοξος, αλλά διατηρεί τη χαρά της ζωής και θέλει, φτάνοντας τα ογδόντα, να εξακολουθεί να μαθαίνει, αντίθετα προς το Μίμνερμο, που επιθυμούσε να τον βρει ο θάνατος στα εξήντα! Ο Πλάτων έβλεπε στο Σόλωνα το δικό του ποιητικό ιδεώδες, το οποίο συνδυάζει τον ποιητή με το φιλόσοφο και τον πολιτικό άντρα (Τίμαιος, 21B). Ο Σόλων, ο ονομαστός νομοθέτης, αναμόρφωσε τους θεσμούς της Αθήνας, γι’ αυτό και κατατάσσεται μεταξύ των Επτά Σοφών της αρχαίας Ελλάδας.

* * *

ὁ, Α

είδος ρίψης τών ζαριών.